Giełda, kredyt, kapitał

O ile szkoła Keynesa poszukuje dróg wyjścia z kryzysu w działaniach fiskalnych i regulacyjnych rządu, a szkoła Fischera - Friedmana w stymulowaniu gospodarki poprzez wpływanie banku centralnego na poziom aktywności gospodarczej via tworzenie pieniądza nacelowane na utrzymanie niskiej stopy procentowej, o tyle Machlup i szkoła austriacka lokuje główne źródło kryzysu w polityce łatwego pieniądza, zaś w polityce QE dostrzega jedynie kontynuację poprzednich błędów tzw. Greenspan Put.

Fritz Machlup urodził się 15 grudnia 1902 roku w Wiener-Neustadt, niedaleko Wiednia. W 1920 roku został studentem Uniwersytetu Wiedeńskiego, gdzie studiował ekonomię – najpierw u Friedricha von Wiesera, następnie zaś pod skrzydłami Ludwiga von Misesa, u którego w 1923 roku obronił pracę doktorską (Die Goldkernwahrung) poświęconą standardowi złota w wersji „gold exchange standard”, czyli tzw. standardowi dewizowo-złotemu. Po zdobyciu tytułu doktora został uczestnikiem słynnego „Mises Circle”, seminarium ekonomiczno-filozoficznego prowadzonego przez Misesa i zbierającego się w jego biurze w Austriackiej Izbie Handlowej w Wiedniu. Należeli do niego m.in. Friedrich Hayek i Alfred Schutz.

W okresie austriackim Fritz Machlup był także biznesmenem. Zasiadał w zarządzie rodzinnego przedsiębiorstwa zajmującego się produkcją kartonowych opakowań. Był również dziennikarzem ekonomicznym i prowadził wykłady z ekonomii w szkole wieczorowej w Wiedniu.

W 1933 roku Machlup wyjechał do Stanów Zjednoczonych jako stypendysta Fundacji Rockefellera. W trakcie pobytu w USA poznał wiele znakomitości amerykańskiej ekonomii, wśród nich Franka H. Knighta i Jacoba Vinera (Chicago), Franka Taussiga (Harvard), a także takie wschodzące gwiazdy jak Milton Friedman czy George Stigler. Pozostawał w bliskim kontakcie z innym wiedeńczykiem, autorem Teorii Rozwoju Gospodarczego, Josephem Schumpeterem, jednym z pierwszych „Austriaków”, jacy pojawili się w USA, od pewnego czasu profesorem ekonomii na Uniwersytecie Harvarda.

W maju 1935 roku Machlup otrzymał pierwszą nominację profesorską w USA na Uniwersytecie Buffalo. Przed rozpoczęciem wykładów w Buffalo w lutym 1936 roku spędził kilka miesięcy w London School of Economics, gdzie wykładał Hayek sprowadzony do LSE przez Lionela Robbinsa, oraz w Cambridge, twierdzy szkoły Keynesa.

Uniwersytet w Buffalo to początek znakomitej kariery uniwersyteckiej Machlupa w Stanach Zjednoczonych. Po trzech latach pracy dla amerykańskiego wywiadu w czasie II wojny światowej w 1947 roku Machlup został profesorem ekonomii na John Hopkins University w Baltimore, a w 1960 roku następcą Jacoba Vinera w Princeton. Na przełomie 1971 i 1972 roku, tuż przed emeryturą z Princeton, został profesorem ekonomii na New York University, gdzie wykładał aż do śmierci w 1983 roku.

Jego karierze uniwersyteckiej towarzyszyły liczne publikacje. Bibliografia prac Machlupa z 1976 roku zawiera 24 pozycje książkowe, 62 eseje, 108 krótkich esejów oraz ponad 200 artykułów i wystąpień. Nie brakowało także przekładów – jego książki ukazały się w przekładach na języki: francuski, włoski, japoński, rosyjski, hiszpański, szwedzki i serbsko‑chorwacki. Dominująca problematyka prac Machlupa to międzynarodowy system finansowy, szczególnie kwestie pieniądza i bilansu płatniczego. W końcowym okresie życia szczególnym obszarem jego zainteresowania była ekonomia wiedzy (economics of knowledge).

Dobrym świadectwem prestiżu naukowo-akademickiego Machlupa było zorganizowanie na prośbę amerykańskiego ministra finansów (Secretary of Treasury), Douglasa Dillona, tzw. Bellagio Group – grupy profesorów ekonomii, których zadaniem było wypracowywać rozwiązania problemów międzynarodowego systemu finansowego oraz trzeszczącego już wówczas w szwach systemu Bretton Woods, do którego ostatecznego załamania doszło w sierpniu 1971 roku wraz z ogłoszeniem przez prezydenta Nixona zamknięcia przez Stany Zjednoczone tzw. okienka złota. Warto dziś pamiętać, że – jak pisze David Stockman w swoim dziele The Great Deformation. The Corruption of Capitalism in America (Public Affairs, New York 2013) poświęconym dzisiejszemu „kryzysowi Lehmana” i zawierającym znakomitą historię polityki gospodarczej USA od Roosevelta do dziś – Douglas Dillon należał do tych amerykańskich mandarynów, którzy najbliżsi byli idei ratowania powiązania dolara ze złotem i obawiali się wkroczenia w świat czystego pieniądza papierowego/fiducjarnego. Dziedzicem Bellagio Group, w której stworzeniu Machlup odegrał istotną rolę, jest dziś tzw. Group of Thirty (Grupa Trzydziestu), składająca się głównie z przedstawicieli banków centralnych…

Powyższy opis pochodzi od wydawcy.